Het is Donorweek deze week. Een week om eens stil te staan bij de levensreddende werking van een gezond orgaan voor iemand die hem goed kan gebruiken. Ruim 80% van de Nederlanders geeft aan een donororgaan te willen ontvangen als zij dat nodig hebben, maar 28% is bereid dit zelf voor een ander te doen. Ik hoorde op de radio al reacties van mensen die dit ‘egoïstisch’  en ‘de omgekeerde wereld’ vinden. Met de campagne Donor worden. Waar wacht je nog op. startte de Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS) op 5 oktober 2015 de opvolger van haar Ja/Nee-campagne. Waarom zou je niet iemands leven willen redden door orgaandonatie?

• Ten eerste: angst. Ik ken genoeg mensen die het een raar idee vinden dat ze na hun dood leeggeroofd worden, laat staan tijdens hun leven. En als je dat visualiseert, is dat inderdaad geen fraai beeld. Helaas klopt het niet helemaal: je bepaalt namelijk zelf wat je doneert. Je kunt zelf kiezen welke organen een tweede leven krijgen. Dat is jouw eigen beslissing.
• Een andere reden kan je levensovertuiging zijn. Als je levensovertuiging een belangrijk deel van je leven is kan dit een zwaarwegend bezwaar zijn. En ook dat verdient respect, hetzelfde respect als voor mensen die er wel voor kiezen om hun organen af te staan na hun dood.
• Ook je eigen gezondheid is een argument. Chronische ziekten, medicijnen, drugs, roken en drank hebben allemaal invloed op de gezondheid van je organen. Niet iedereen heeft dus een keuze als het gaat om orgaandonatie: soms zijn organen niet meer geschikt als hun primaire gebruiker jarenlang heeft gerookt of gedronken. Dat zegt (natuurlijk) niets over de andere organen die nog wel een leven kunnen redden. En wilsonbekwamen mogen de keuze ook niet zelf maken.
• Dat geldt ook voor iets natuurlijks als je leeftijd. Registreren mag pas vanaf 12 jaar met toestemming van ouders of verzorgers, maar vanaf je 18e levensjaar mag je helemaal zelf beslissen wat je met orgaandonatie wilt. Bovendien hebben ook bepaalde potentiële donorganen een houdbaarheidsdatum: ze mogen maar tot een bepaalde leeftijd gebruikt worden.

Op dit moment wachten volgens de Nederlandse Transplantatie Stichting 998 mensen op een orgaan. Zij kunnen direct geopereerd worden. In dezelfde periode in 2014 waren dat nog 1063 mensen. De groep die nog niet ’transplantabel’ is en dus nog niet onder het mes mag telt de NTS hierbij niet mee.

Puur praktisch
Dit is geen propagandaverhaal, wel een oproep om eens stil te staan bij je eigen beslissing hierover. Toen de eerste campagne begon, was ik er als de kippen bij: ik heb me meteen geregistreerd. Daarachter zat een puur praktische denkwijze: wat heb ik nog aan mijn organen als ik onder de graszoden lig, of wat heeft een ander aan ze als ik ze laat verbranden in het crematorium? Helemaal niets. Daarbij ben en leef ik gezond, en heb ik volgens mij gezonde organen die andere mensen een nieuwe kans geven. Ik snap heel goed dat niet iedereen zo praktisch kan of wil denken, en dat niet iedereen de keuze heeft.

Kiezen is een keuze
Naast de meer medische, psychologische en religieuze argumenten was verplichting om te kiezen een politieke discussie in 2012. Minister Schippers vond dat iedereen die nog niet beslist had, automatisch donor moest worden, tenzij ze bezwaar maakten. Dat is bekend onder de naam Actieve Donor Registratie (ADR). Het doel hierbij was het tekort aan donoren terug te dringen. De discussie gaat hier en daar op internet nog verder. Verplichte registratie levert niet altijd meer donoren op.

Ik vind dat kiezen altijd een keuze moet zijn. Het is een recht. Je kunt niemand verplichten iets te doen als hij of zij daar principieel bezwaar tegen heeft. Natuurlijk kun je bezwaar maken, maar een beetje omgekeerde wereld is het naar mijn idee zeker.

Duidelijke keuze
Wel vind ik dat je keuze duidelijk moet zijn: ja, nee, of ja met uitsluitingen. Dat weten je nabestaanden ook waar ze aan toe zijn. Die hebben wel andere dingen aan hun hoofd als je ze net verloren zijn. Lees nog eens waarom je het zou doen, weeg ze af en beslis dan. Wat je ook doet: het is jouw lijf en jouw keuze. Daar gaat niemand anders over dan jijzelf.